Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Tarnowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 października 2024 roku

Sąd Rejonowy w Tarnowie, V Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Zbigniew Miczek

Protokolant: Monika Wierciak

po rozpoznaniu w dniu 14 października 2024 roku w Tarnowie

na rozprawie

sprawy

z powództwa (...) w W.

przeciwko T. M.

o zapłatę

I.  powództwo oddala;

II.  przyznaje aplikantowi adwokackiemu U. G. wynagrodzenie
w kwocie 4.428,00 złotych ( słownie: cztery tysiące czterysta dwadzieścia osiem złotych) brutto tytułem wynagrodzenia za pełnienie funkcji kuratora dla nieobecnego i nieznanego z miejsca pobytu pozwanego.

Sędzia Zbigniew Miczek

Sygn. akt V GC 301/24

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Rejonowego w Tarnowie z dnia 14 października 2024 roku

Na wstępie wskazać należy, że zgodnie z treścią art. 327 ¹ § 2 k.p.c. uzasadnienie wyroku sporządza się w sposób zwięzły, w związku z czym w niniejszym uzasadnieniu w zakresie twierdzeń stron odwołano się do treści ich pism procesowych

W pozwie złożonym w dniu 28.09.2023 roku strona powodowa (...)z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie od pozwanego T. M. kwoty 12.783,39 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia następnego po dniu wniesienia pozwu do dnia zapłaty, a także o zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu. ( k. 3-5)

Na uzasadnienie żądania pozwu strona powodowa wskazała, że dochodzona pozwem wierzytelność powstała w wyniku zawarcia przez pozwanego z wierzycielem pierwotnym tj. (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W., umowy leasingu operacyjnego o numerze (...)z dnia 27.05.2016 roku. Przedmiotem leasingu był ciągnik siodłowy (...) o numerze seryjnym (...). Leasingodawca spełnił świadczenie, do którego był zobowiązany i przekazał pozwanemu przedmiot leasingu do używania.

Strona powodowa podniosła, że pozwany jako leasingobiorca, zaprzestał spłacać raty leasingu, co skutkowało powstaniem po jego stronie zaległości. W związku z tym wierzyciel pierwotny skierował do pozwanego oświadczenie o wypowiedzeniu umowy leasingu operacyjnego w dniu 2.04.2019 roku, jednocześnie zobowiązując pozwanego do natychmiastowego i bezwarunkowego zwrotu przedmiotu leasingu. Strona powodowa podniosła, że roszczenie stało się wymagalne w dniu 16.05.2019 roku.

Strona powodowa wyjaśniła, że w dniu 28.09.2021 roku wierzyciel pierwotny na podstawie umowy cesji dokonał przelewu na jej rzecz przysługującej mu od pozwanego wierzytelności. Strona powodowa wskazała, że wstępując w prawa wierzyciela w stosunku do pozwanego, uzyskała legitymację procesową czynną w niniejszej sprawie. Strona powodowa nadmieniła, że o cesji wierzytelności pozwany został poinformowany pisemnym zawiadomieniem z dnia 15.11.2021 roku wzywającym również do dobrowolnej spłaty należności.

Strona powodowa wyszczególniła, że na wartość przedmiotu sporu złożyły się kwoty:

- 10.944,38 złotych tytułem niezapłaconych rat leasingowych i innych kosztów związanych z realizacją umowy leasingu, pomniejszona o kwotę uzyskaną z tytułu przejęcia przedmiotu leasingu w kwocie 54.500,00 złotych;

- 639,75 złotych tytułem odsetek naliczonych przez wierzyciela pierwotnego w związku z zawarciem umowy leasingu, od kwoty niespłaconego kapitału od dnia zawarcia umowy do dnia wypowiedzenia umowy leasingu;

- 1.199,26 złotych tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie naliczonych przez stronę powodową na podstawie art. 481§ 1 k.c. od dnia następnego po dniu cesji do dnia wniesienia powództwa.

Strona powodowa wskazała, że skierowała do pozwanego w dniu 15.11.2021 roku pisemne wezwanie do zapłaty należności głównej wraz z odsetkami.

W dniu 8.12.2022 roku Referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym w Tarnowie wydał w sprawie nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, w którym uwzględnił powództwo w całości ( k. 143).

W dniu 15.07.2024 roku kurator nieznanego z miejsca pobytu pozwanego T. M. złożył sprzeciw, w treści którego wniósł on o oddalenie powództwa, o zasądzenie od strony powodowej na rzecz pozwanego kosztów postępowania. Kurator wniósł także o wynagrodzenie z tytułu pełnienia funkcji kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu T. M., według norm przepisanych, powiększonego o podatek VAT w stawce 23%.

Kurator zarzucił, że ani z treści pozwu, ani z zaproponowanych przez stronę powodową dokumentów nie sposób było ustalić, na jakiej podstawie ta dokonała wyliczenia dochodzonego roszczenia. Zgodnie z przedstawioną umową leasingu operacyjnego numer (...) z dnia 27.05.2016 roku, jaka została zawarta pomiędzy (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością a pozwanym, finansujący zobowiązał się nabyć od zbywcy rzecz będącą przedmiotem leasingu i oddać tę rzecz korzystającemu do używania i pobierania pożytków przez oznaczony czas, a korzystający zobowiązał się zapłacić finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieniężne, zgodnie z Załącznikiem numer 1 – tabelą rat wynagrodzenia. Zgodnie z załącznikiem do aneksu do umowy przelewu wierzytelności z 28.09.2021 roku zawartej między (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością, a stroną powodową, ta nabyła wierzytelność, na którą miała składać się kwota główna 10.944,38 złotych oraz odsetki w kwocie 495,35 złotych.

Kurator podniósł, że strona powodowa nie przedstawiła historii spłat zrealizowanych przez pozwanego, w tym nie przedstawiła dokumentów księgowych, na podstawie których byłoby możliwe ustalenie wysokości należności głównej (na którą miały się składać nieuiszczone opłaty leasingowe) oraz obliczenie wartości skapitalizowanych odsetek. Strona powodowa na poparcie swoich twierdzeń zaproponowała jedynie ostateczne wezwanie do zapłaty według salda na dzień 11.03.2019 roku, wypowiedzenie umowy leasingu oraz ostateczne przedsądowe wezwanie do zapłaty według salda na dzień 15.11.2021 roku, które nigdy do pozwanego nie trafiły (brak potwierdzeń doręczenia). Ponadto, jak zarzucił kurator, strona powodowa nie wskazała, w jaki sposób doszło do rozliczenia umowy, a w szczególności, czy przedmiot leasingu został zwrócony na rzecz finansującego. Strona powodowa nie przedstawiła protokołu zwrotu pojazdu. Strona powodowa nie wskazała także, na jakiej podstawie ustalono wartość przedmiotu leasingu. ( k. 208-208v)

Zgodnie z art. 327 ¹ § 1 pkt 1 k.p.c. uzasadnienie wyroku winno zawierać wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, obejmującej ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 27.05.2016 roku pozwany jako korzystający zawarł z (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością jako finansującym, umowę leasingu operacyjnego.

Dowód:

- umowa leasingu operacyjnego numer (...) – k. 121 – 122, wraz z tabelą rat wynagrodzenia – k. 123 – 124;

- Ogólne Warunki Umowy Leasingu – k. 125 – 128;

W piśmie z dnia 11.03.2019 roku (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością skierowała do pozwanego ostateczne wezwanie do zapłaty.

Dowód:

- ostateczne wezwanie do zapłaty – k. 129-130;

W piśmie z dnia 2.04.2019 roku (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością wypowiedziała pozwanemu umowę leasingu.

Dowód:

- wypowiedzenie umowy leasingu – k. 131;

W piśmie z dnia 15.11.2021 roku strona powodowa wezwała pozwanego do zapłaty kwoty w wysokości 11.668,87 złotych.

Dowód:

- przedsądowe wezwanie do zapłaty – k. 132;

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów, których prawdziwość nie była kwestionowana przez strony, co nie oznacza prawdziwości okoliczności z nich wynikających.

Strona powodowa przedłożyła kserokopię umowy cesji, w którym pkt. 2.1.1 miał następującą formę ( k. 20-21): „ Przelew: Pod warunkiem uprzedniej zapłaty i w zamian za zapłatę całości Ceny Skorygowanej zgodnie z niniejszą Umową Zbywca niniejszym przelewa wszystkie Wierzytelności w ilości [treść zaciemniona] spraw o wartości [treść zaciemniona] zł. (słownie złotych: [treść zaciemniona] (z wyłączeniem w pełni Spłaconych Wierzytelności zidentyfikowanych na dzień zawarcia niniejszej Umowy) na Nabywcę ze skutkiem od dnia, w którym rachunek bankowy Zbywcy zostanie uznany pełną kwotą Ceny Skorygowanej (odroczony skutek rozporządzający Umowy), a Nabywca niniejszym je nabywa i przyjmuje ten przelew zgodnie ze skutkiem w wyżej wskazanym dniu z zastrzeżeniem paragrafu 2.1.2.” Zaciemnione w treści umowy przelewu zostały zatem: liczba globalnych wierzytelności oraz cena sprzedaży tychże wierzytelności. W żaden sposób nie da się wywieść faktu nabycia przedmiotowej wierzytelności z odpisu załącznika do umowy zawierającego tabelkę, w której zamieszczone były dane pozwanego i inne informacje, gdyż również ona została w sposób widoczny przerobiona. Cena sprzedaży wierzytelności została także zaciemniona w wydruku potwierdzenia transakcji na rachunku bankowym ( k. 120).

Wskazać też należy, że strona powodowa powołała w załącznikach do pozwu jako dowód oświadczenie o zapłacie ceny z tytułu umowy cesji wierzytelności, jednak nie zaoferowała takiego dowodu, a jedynie dowód w postaci potwierdzenia przelewu.

Jednocześnie brak obecności na rozprawie przedstawiciela strony powodowej nie pozwolił na wyjaśnienia okoliczności takiego spreparowania dokumentów na zasadzie określonych w art. 156 ¹ § 1 i § 2 pkt 2 k.p.c., co należy procesowo odebrać na niekorzyść strony powodowej.

Najpewniej, strona powodowa, zaciemniając pola w umowie cesji wierzytelności chciała ukryć tajemnicę przedsiębiorstwa. Było to jednak nieprawidłowe działanie. W sytuacji, kiedy może być ujawniona tajemnica przedsiębiorstwa jednej ze stron postępowania, zastosowanie znajdzie przepis art. 153 § 1 ¹ k.p.c., który stanowi, że sąd na wniosek strony zarządza odbycie posiedzenia lub jego części przy drzwiach zamkniętych, gdy mogą być ujawnione okoliczności stanowiące tajemnicę jej przedsiębiorstwa. Alternatywą nie może być jednak preparowanie dokumentów mających stanowić dowody w sprawie.

Omówione powyżej okoliczności powoduje, że dokumenty nie mogą zostać uznane jako wiarygodne dowody, gdyż noszą ślady przerobienia. W szczególności nie można było na ich podstawie ustalić jaka wartość strona powodowa miała zapłacić jako nabywca wierzytelności oraz że ją faktycznie zapłaciła.

Brak było też podstaw do uwzględnienia wniosku strony powodowej z dnia 3.09.2024 roku (k. 215-216) o przedłużenie na zasadzie art. 166 k.p.c. terminu do przedłożenia dokumentów źródłowych dotyczących umowy leasingu. Okoliczność, że strona powodowa jest wtórnym wierzycielem nie zmienia tego, że jako na stronie inicjującej proces spoczywają właściwe jej obowiązki związane z ciężarem dowodu, w skład których wchodzi również przedstawienie środków dowodowych. Przyjmując odmienną interpretację, stawiałoby to stronę powodową w uprzywilejowanej pozycji do tych powodów, którzy są wierzycielami pierwotnymi.

Sąd zważył, co następuje:

powództwo podlegało oddaleniu w całości.

W sprawie zastosowanie będą miały przepisy następujących aktów prawnych:

1)  ustawy z dnia 23.04.1964 roku – Kodeks cywilny (tj. Dz.U. 2024 r., poz. 1061 ze zm.) – zwanej „k.c . ”;

2)  ustawy z dnia 17.11.1964 roku – Kodeks postępowania cywilnego (tj. Dz.U. 2024 r., poz. 1568) – zwanej „k.p.c.”;

3)  ustawy z dnia 28.07.2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tj. 2024 r., poz. 959 ze zm.) – zwanej „u.k.s.c.”;

4)  ustawy z dnia 16.11.2006 roku o opłacie skarbowej (tj. Dz.U. z 2023 r. poz. 2111 ze zm.) – zwanej „u.o.s.”;

5)  Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9.03.2018 roku w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej (Dz. U. z 2018 r., poz. 536) – zwane dalej „r.w.k.”

Strona powodowa dochodziła od pozwanego roszczenia powołując się na zawartą przez pierwotnego wierzyciela umowę leasingu o jakiej mowa w art. 709 ¹ k.c. Zgodnie z tym przepisem rzez umowę leasingu finansujący zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach określonych w tej umowie i oddać tę rzecz korzystającemu do używania albo używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony, a korzystający zobowiązuje się zapłacić finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieniężne, równe co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego.

Strona powodowa swoje uprawnienie do dochodzenia roszczenia wywodziła z umowy cesji wierzytelności z dnia 28.09.2021 roku. Zgodnie z art. 509 § 1. k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Natomiast zgodnie z § 2 tego przepisu, wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki. Aby wykazać swoje uprawnienie, określane w judykaturze i doktrynie, jako legitymacja procesowa, strona powodowa winna wykazać ważność i skuteczność zawartej umowy cesji wierzytelności.

W doktrynie wskazuje się, że celem procesu cywilnego jest urzeczywistnienie normy prawnej obowiązującej w stosunkach cywilnoprawnych. Strony procesowe muszą pozostawać w pewnym stosunku do przedmiotu procesu cywilnego. Powód musi być uprawniony do występowania z określonym roszczeniem, a pozwany zobowiązany do jego zaspokojenia. Na oznaczenie tego materialnego uprawnienia do występowania w konkretnym procesie cywilnym w charakterze strony procesowej przyjęło się określenie legitymacji procesowej, o której istnieniu nie decydują przepisy prawa procesowego, ale przepisy prawa materialnego ( por. W.Siedlecki w: W. Siedlecki, Z. Swieboda Postępowanie cywilne. Zarys wykładu Warszawa 2004 r., s. 116).

Aby skorzystać z ochrony prawnej powód musi wykazać prawdziwość podnoszonych przez siebie twierdzeń w sytuacji, gdy pozwany przeczy takim twierdzeniom. Obrona pozwanego w procesie może polegać bowiem na przeczeniu powództwu lub na podniesieniu zarzutów niweczących (nie kwestionujących powstaniu uprawnienia, ale zaistnieniu takich zdarzeń które spowodowały utratę możliwości uzyskania ochrony). W pierwszym przypadku na powodzie spoczywa procesowy ciężar dowodu, polegający na zgłoszeniu wniosków dowodowych i przedłożeniu będących w jego dyspozycji środków dowodowych.

Brak legitymacji procesowej którejkolwiek ze stron prowadzi do wydania na niekorzyść powoda orzeczenia, czyli do oddalenia powództwa w całości lub w części, zależnie od tego, w jakim zakresie brak ten zachodzi ( por. W.Siedlecki w: W. Siedlecki, Z. Swieboda Postępowanie cywilne. Zarys wykładu Warszawa 2004 r., s. 118). Jest to spowodowane tym, że brak legitymacji procesowej oznacza brak umocowania do uzyskania w konkretnym procesie rozstrzygnięcia co do zasadności roszczenia procesowego objętego powództwem, nie zaś rozstrzygnięcia, które byłoby dla powoda korzystne ( por. P. Grzegorczyk, Legitymacja procesowa – pojęcie, funkcje i reżim procesowy, Przegląd Sądowy 2020 r., nr 2, s. 11-12). Podzielić należy pogląd, że powód wytaczając powództwo o świadczenie musi wykazać więc zawsze – niezależnie od stanowiska pozwanego – swoją legitymację czynną, legitymację bierną pozwanego oraz wymagalność roszczenia, zaskarżalność roszczenia i interes prawny ( por. P. Osowy, Powództwo o świadczenie, Przemyśl 2005 r., s. 317 – 350).

W niniejszej sprawie strona powodowa nie wykazała w sposób prawidłowy legitymacji procesowej, gdyż przedłożony przez nią dokument cesji wierzytelności wraz z załącznikiem – jako ewidentnie przerobiony – nie mógł stanowić wiarygodnego dowodu w sprawie. Sama umowa cesji wierzytelności zawierała definicję Ceny Skorygowanej (pkt. 1.1.3.) i Ceny wyjściowej (pkt. 1.1.4.), których wartości zostały ukryte. Jednocześnie strony ustaliły, że Pod warunkiem uprzedniej zapłaty i w zamian za zapłatę całości Ceny Skorygowanej zgodnie z niniejszą Umową Zbywca niniejszym przelewa wszystkie Wierzytelności w ilości [treść zaciemniona] spraw o wartości [treść zaciemniona] zł. (słownie złotych: [treść zaciemniona] (z wyłączeniem w pełni Spłaconych Wierzytelności zidentyfikowanych na dzień zawarcia niniejszej Umowy) na Nabywcę ze skutkiem od dnia, w którym rachunek bankowy Zbywcy zostanie uznany pełną kwotą Ceny Skorygowanej (odroczony skutek rozporządzający Umowy), a Nabywca niniejszym je nabywa i przyjmuje ten przelew zgodnie ze skutkiem w wyżej wskazanym dniu z zastrzeżeniem paragrafu 2.1.2. Również więc treść ceny została ukryta. Dalej w przedstawionym dokumencie potwierdzenia przelewu bankowego również ukryto wartość na jaką on opiewał.

Zgodnie z art. 89 k.c. z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych albo wynikających z właściwości czynności prawnej, powstanie lub ustanie skutków czynności prawnej można uzależnić od zdarzenia przyszłego i niepewnego (warunek). Warunek potestatywny (a wiec zastrzeżenie wiążące powstanie lub ustanie skutków czynności prawnej ze zdarzeniem przyszłym i niepewnym, którego wystąpienie zależy wyłącznie od woli strony) stanowi warunek w rozumieniu art. 89 k.c. W przypadku przedmiotowej umowy cesji wierzytelności strony zawarły warunek zawieszający, który spełniał się po dokonaniu zapłaty całej umówionej ceny.

Strona powodowa nie wykazała, że taki warunek został spełniony, a więc: jaka była cena zapłaty za wierzytelności nabyte w ramach cesji oraz zapłaty tej ceny. W związku z tym nie wykazała ona, że nabyła skutecznie wierzytelność, a tym sama posiadała uprawnienie określane jako legitymacja procesowa czynna. Już sama ta okoliczność prowadzi do oddalenia powództwa.

Niezależnie od powyższego strona powodowa nie wykazała również powództwa co do wysokości. Z przedłożonych dokumentów dotyczących umowy leasingu w żaden sposób nie wynika, jak strona powodowa dokonała obliczenia dochodzonej należności w kwocie wskazanej w powództwie oraz nie wykazała podstaw do wyliczenia kwoty 10.944,38 złotych w sytuacji, gdy wypowiedzenie umowy leasingu nie zawiera wskazania stanu zadłużenia na ten moment. Powoduje to niemożność zweryfikowania powództwa pod kątem sposobu rozliczenia wynikającego z art. 709 ¹⁵ k.c., zgodnie z którym w razie wypowiedzenia przez finansującego umowy leasingu na skutek okoliczności, za które korzystający ponosi odpowiedzialność, finansujący może żądać od korzystającego natychmiastowego zapłacenia wszystkich przewidzianych w umowie a niezapłaconych rat, pomniejszonych o korzyści, jakie finansujący uzyskał wskutek ich zapłaty przed umówionym terminem i rozwiązania umowy leasingu. Brak tych danych nie pozwalał Sądowi na zweryfikowanie nawet należności głównej, a tym samym należnych roszczeń odsetkowych.

Mając na uwadze powyżej wskazane okoliczności powództwo zostało oddalone na zasadzie art. 509 k.c. w zw. z art. 89 k.c. oraz art. 709 ¹ i 709 ¹⁵ k.c. w zw. z art. 6 k.c. i 232 zd. 1 k.c.

W zakresie rozstrzygnięcia o kosztach procesu wskazać należy, że zgodnie art. 98 § 1 k.p.c. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Po myśli art. 98 § 3 k.p.c. do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony. Na koszty w sprawie złożyło się wynagrodzenie kuratora ustalone na zasadzie § 1 pkt. 1 r.w.k.

Sędzia Zbigniew Miczek