Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Tarnowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 maja 2024 roku

Sąd Rejonowy w Tarnowie, V Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący – sędzia Zbigniew Miczek

Protokolant – Sylwia Jop

po rozpoznaniu w dniu 7 maja 2024 roku, w T.

na rozprawie

sprawy

z powództwa Skarbu Państwa – Państwowego Gospodarstwa Lasy Państwowe – Nadleśnictwo w B.

przeciwko M. J.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanej M. J. na rzecz strony powodowej Skarbu Państwa – Państwowego Gospodarstwa Lasy Państwowe – Nadleśnictwo w B. kwotę 12.057,88 złotych ( słownie: dwanaście tysięcy pięćdziesiąt siedem złotych osiemdziesiąt osiem groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi w stosunku rocznym za okres od dnia 23 sierpnia 2023 roku do dnia zapłaty;

II.  zasądza od pozwanej M. J. na rzecz strony powodowej Skarbu Państwa – Państwowego Gospodarstwa Lasy Państwowe – Nadleśnictwo w B. kwotę 3.600,00 złotych ( słownie: trzy tysiące sześćset złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi w stosunku rocznym od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty;

III.  nakazuje pobranie od pozwanej M. J. na rzecz strony powodowej Skarbu Państwa – Dyrektora Sądu Rejonowego w Tarnowie kwotę 750,00 złotych ( słownie: siedemset pięćdziesiąt złotych) tytułem kosztów sądowych których obowiązku nie miała uiścić strona powodowa.

Sędzia Zbigniew Miczek

Sygn. akt V GC 168/24

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Rejonowego w Tarnowie z dnia 7 maja 2024 roku

Na wstępie wskazać należy, że zgodnie z treścią art. 327 ¹ § 2 k.p.c. uzasadnienie wyroku sporządza się w sposób zwięzły, w związku z czym w niniejszym uzasadnieniu w zakresie twierdzeń stron odwołano się do treści ich pism procesowych

W pozwie złożonym w dniu 13.02.2024 roku strona powodowa Skarb Państwa – Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe Nadleśnictwo B. w B. wniosła o zasądzenie od pozwanej M. J. kwoty 12.057,88 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 23.08.2023 roku do dnia zapłaty, a także o zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu ( k. 3-4)

Na uzasadnienie żądania pozwu strona pozwana podała, że zawarła z pozwaną 8.12.2022 roku umowę sprzedaży numer (...), której przedmiotem było 200 m ³ drewna, jakie miało być dostarczone w okresie od 1.01.2023 roku do 30.06.2023 roku.

Strona powodowa zarzuciła, że z zawartej umowy pozwana się nie wywiązała, bowiem nie odebrała od strony powodowej określonej w umowie ilości drewna, co, zgodnie z umową, stało się podstawą do naliczenia kary umownej w dochodzonej wysokości.

W dniu 22.02.2024 roku Referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym w Tarnowie wydał w sprawie nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, w którym uwzględnił żądanie pozwu w całości ( k. 19).

Od powyższego nakazu zapłaty sprzeciw skutecznie złożyła pozwana, wnosząc o oddalenie powództwa w całości i o zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu.

Pozwana przyznała, że zawarła ze stroną powodową umowę sprzedaży drewna.

Pozwana podniosła, że ze względu na sytuację rynkową, chciała odebrać całe drewno w miesiącu styczniu i lutym 2023 roku, jednak wówczas strona powodowa nie była w stanie dostarczyć drewna. Z tej przyczyny pozwana musiała pozyskać drewno z innych źródeł, co było podyktowane siłą wyższą.

Pozwana zarzuciła, że strona powodowa wykorzystywała swoją pozycję na rynku i domagała się zapłaty kary umownej, podczas gdy ona sama nie była w stanie wywiązać się z umowy i wydać drewno w miesiącach, w których pozwana zwróciła się z takim żądaniem. Takie zachowanie, zdaniem pozwanej, było sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i dobrymi obyczajami i nie powinno podlegać ochronie prawnej.

Pozwana zarzuciła, że w umowie kara umowna została w sposób niejednoznaczny określona. Pozwana podniosła, że kary umownej nie można było w sposób arytmetyczny ustalić już na etapie zawierania umowy. Cena drewna w trakcie realizacji umowy mogła się zmieniać. Kara została jednostronnie narzucona przez stronę powodową. Zastrzeżona sankcja była nieproporcjonalna do naruszenia, a zasądzenie żądanych kwot prowadziłoby do nieuzasadnionego wzbogacenia strony powodowej.

Pozwana zarzuciła, że strona powodowa nie poniosła żadnej szkody w związku z nieodebraniem drewna przez pozwaną, gdyż drewno nie jest towarem łatwo psującym się i z całą pewnością strona pozwana sprzedała drewno osiągając z tego zysk. Pozwana stwierdziła, że warunkiem powstania roszczenia z tytułu kary umownej jest powstanie szkody w jakiejkolwiek wysokości, zaś w niniejszej sprawie strona powodowa nie poniosła żadnej szkody.

Pozwana wniosła o miarkowanie kary umownej wskazując, że jej wysokość była rażąco wygórowana. ( k. 27-28v, k. 33-36)

W dniu 29.04.2024 roku strona powodowa przedłożyła pismo przygotowawcze, w którym wskazała, że zawierając umowę numer (...) z 8.12.2022 roku strony umówiły się, że realizacja sprzedaży drewna nastąpi w okresie od 1.01.2023 roku do dnia 30.06.2023 roku, na co wskazywał § 2. ust. 2. umowy.

Strona powodowa wskazała, że Załącznik numer 2 do zawartej umowy stanowił harmonogram dostaw drewna. Zgodnie z tym harmonogramem, strona powodowa miała wydać pozwanej 63 m ³ drewna w pierwszym kwartale 2023 roku, oraz 135 m ³ drewna drugim kwartale 2023 roku. Tym samym, strona powodowa była zobowiązana do spełnienia swojego świadczenia do dnia 31.03.2023 roku oraz do dnia 30.06.2023 roku. Pozwana zaś była obowiązana do odbioru zaoferowanego jej drewna w terminach zgodnych z przyjętym harmonogramem. Strona powodowa stwierdziła, że nie miała racji pozwana gdy twierdziła, że ta była zobowiązana dostarczyć jej całe drewno w miesiącu styczniu i lutym 2023 r. Takich uzgodnień między stronami nie było.

Strona powodowa podała, że dochodziła kary umownej obliczonej na podstawie danych, które były znane pozwanej na etapie zawierania umowy i które od tego czasu nie uległy zmianie. Strona powodowa wskazała, że do wyliczenia kary umownej przyjęta została cena średnia w wysokości 634,63 złotych/m ³ stanowiąca iloraz łącznej wartości umowy i całkowitej ilości drewna w m ³. Strona powodowa podniosła, że wyliczenie kary umownej miało charakter wyłącznie arytmetyczny.

Twierdzenia pozwanej o zobowiązaniu strony powodowej do wydania całego drewna w styczniu i lutym 2023 r. były sprzeczne z zawartą umową i nie zostały poparte żadnymi dowodami. Nie był podstaw do łączenia tych okoliczności z siłą wyższą.

Strona powodowa zaprzeczyła, że naliczona kara umowna była rażąco wygórowana oraz że jej naliczenie uzasadniało zastosowanie art. 5 k.c. Zdaniem strony powodowej, naliczona kara była adekwatna do wartości zawartej umowy oraz uszczerbku, jaki mogła ponieść strona powodowa na skutek deprecjacji jakościowej drewna, które nie zostało odebrane przez pozwaną. Jest to uszczerbek, który ma wymierny skutek finansowy, wynikający ze zmiany jakości, a tym samym zmiany wartości oferowanego drewna.

Strona powodowa podniosła, że naliczona kara nie ma charakteru represyjnego, gdyż zobowiązanie do jej zapłaty dotyczy wszystkich kontrahentów, którzy zawierają ze stroną powodową umowy sprzedaży drewna. Każdy z kontrahentów ma możliwość odebrania drewna przygotowanego przez stronę powodową, a jeżeli tego nie uczyni, powinien liczyć się z obowiązkiem zapłaty kary umownej. Strona powodowa podała, że § 4. ust. 2. umowy sprzedaży numer (...) należy odczytywać jako wyraz zgody na zwolnienie pozwanej z obowiązku do odbioru drewna. Dzięki temu, po upływie okresu realizacji sprzedaży drewna pozwana nie musi odbierać drewna o łącznej wartości 126.925,00 złotych, ale powinna zapłacić karę umowną w wysokości 12.057,88 zł. W takim przypadku nie może być mowy o rażącej dysproporcji świadczenia pozwanej oraz potrzebie miarkowania naliczonej kary umownej. ( k. 45-48)

Na rozprawie strona powodowa podtrzymała swoje stanowisko. Pozwana nie stawiła się na rozprawie.

Zgodnie z art. 327 ¹ § 1 pkt 1 k.p.c. uzasadnienie wyroku winno zawierać wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, obejmującej ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej.

Bezsporne między stronami były okoliczności dotyczące:

- zawarcia umowy sprzedaży numer (...) z dnia 8.12.2022 roku;

- treści § 1., § 2. ust. 3 - § 12. umowy sprzedaży numer (...) z dnia 8.12.2022 roku

- braku odbioru drewna przez pozwaną;

- naliczenia przez stronę powodową pozwanej kary umownej i jej wysokości;

- wystawienia przez stronę powodową noty księgowej numer (...) z dnia 31.07.2023 roku;

- skierowania przez stronę powodową do pozwanej wezwania do zapłaty.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Zgodnie z § 2. ust. 1. umowy, sprzedawca zobowiązał się przenieść na własność na kupującego i wydać kupującemu drewno w grupach handlowo-gatunkowych, sortymentach, ilościach i po cenach netto, określonych w załączniku numer 1 do niniejszej umowy całkowitej o ilości 200 m ³ oraz o łącznej wartości netto (bez podatku VAT) wynoszącej 126.925,00 zł, a kupujący zobowiązuje się wskazane drewno odebrać w terminie zgodnym z harmonogramem, o którym mowa w § 3. oraz zapłacić sprzedawcy cenę za każdą odebraną część sortymentów drewna.

Zgodnie z § 2. ust. 2. umowy, realizacja sprzedaży drewna, o której mowa w ust. 1. nastąpi w okresie od 1.01.2023 roku do dnia 30.06.2023 roku.

Dowód:

- umowa sprzedaży numer (...) z dnia 8.12.2022 roku – k. 8-10v;

Integralną częścią umowy był harmonogram.

Dowód:

- harmonogram do umowy numer (...) z dnia 8.12.2022 roku – k. 12.

Strona powodowa informowała pozwaną o gotowości do wydania drewna.

Dowód:

- wydruk komunikatora SMS – k. 12;

- wydruk poczty elektronicznej – k. 13, 14;

Stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów, które nie budziły wątpliwości Sądu co do swej prawdziwości i wiarygodności. Podkreślenia wymaga, że dokumenty będące dowodami w sprawie miały charakter dokumentów prywatnych, o których mowa w art. 245 k.p.c., który określa, że dokument prywatny sporządzony w formie pisemnej albo elektronicznej stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Przyjęcie zatem prawdziwości dokumentów nie stanowi jednocześnie przyjęcia, że zawarte w nich oświadczenia i twierdzenia polegają na prawdzie.

Sąd pominął dowód z zeznań świadka W. J., gdyż nie stawił się on na wyznaczoną rozprawę, a dodatkowo pozwana cofnęła dowód z zeznań tego świadka.

Pozwana w żaden sposób nie wykazała prawdziwości swych twierdzeń, że strona powodowa nie była w stanie wywiązać się ze swego zobowiązania przygotowania drewna do odebrania. Przeczą temu wydruki z komunikatora SMS i poczty elektronicznej, gdzie strona powodowa wskazywała gotowość do wydania drewna.

Zgodnie z art. 327 ¹ § 1 pkt 2 k.p.c. uzasadnienie wyroku winno zawierać wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Sąd zważył, co następuje:

powództwo było zasadne w całości.

W sprawie zastosowanie będą miały przepisy następujących aktów prawnych:

1)  ustawy z dnia 23.04.1964 roku – Kodeks cywilny (tj. Dz.U. 2023 r., poz. 1610 ze m.) – zwanej „k.c . ”;

2)  ustawy z dnia 17.11.1964 roku – Kodeks postępowania cywilnego (tj. Dz.U. 2023 r., poz. 1550 ze zm.) – zwanej „k.p.c.”;

3)  ustawy z dnia 28.07.2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tj. 2024 r., poz. 959) – zwanej „u.k.s.c.”;

4)  ustawy z dnia 16.11.2006 roku o opłacie skarbowej (tj. Dz.U. 2023 r. poz. 2111) – zwanej „u.o.s.”;

5)  rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia z dnia 22.10.2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tj. Dz.U. 2023 r., poz. 1935 ze zm.) – zwane „r.o.r.p.”.

Roszczenie strony powodowej wywodziło się z umowy sprzedaży. Zgodnie z art. 535 § 1 k.c. przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę.

Zgodnie z art. 483 § 1 k.c. można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). Dalej art. 484 § 1 k.c. stanowi, że w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody. Wskazać należy, że ocena skuteczności zastrzeżenia kary umownej nie może być oderwana od oceny, na czym polegało niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania.

Podkreślić tutaj należy, że w obrocie gospodarczym kara umowna ma szereg funkcji, przy czym funkcja odszkodowawcza wcale nie jest najważniejsza. Przecież nikt nie zastrzega kary umownej licząc na niewykonanie zobowiązania. Obecnie w stosunkach gospodarczych kara umowna ma głównie funkcję stymulacyjną prowadzącą do realnego wykonania zobowiązania i prewencyjną pozwalającą mieć wpływ na zachowanie dłużnika. W tym przypadku celem zastrzeżenia kary umownej na korzyść strony powodowej było wykonanie zobowiązania przez pozwaną polegające na odbiorze zakontraktowanego drewna. Prawidłowa gospodarka leśna wymaga pozyskiwania drewna zgodnie z planami urządzenia lasu, co powoduje, że strona powodowa pozyskuje drewno we wcześniej ustalonych limitach, z jednej strony uwzględniając zasady gospodarki leśnej, a drugiej strony uwzględniając zapotrzebowanie kontrahentów. Pozyskiwanie drewna musi również uwzględniać okoliczności związane z zasadami ochrony przyrody, w szczególności okresy ochronne dla ptaków, jak też okoliczności związane z dopuszczalnym okresem przechowywania drewna na leśnych składnicach przyzrębowych i składowania w stosach. Podnieść też należy, że konieczność prowadzenia planowej gospodarki leśnej zakłada limit drewna jaki można pozyskać, co powoduje, że strona powodowa kontraktując drewno dla pozwanej jednocześnie ograniczała w takim zakresie możliwość zakontraktowania drewna dla innych odbiorców. Strona powodowa miała zatem prawo domagać się zapłaty kary umownej, skoro pozwana nie odebrała drewna, gdyż w tym wypadku kara umowna dotyczyła zobowiązania niepieniężnego.

Pozwana zarzuciła, że strona powodowa nie dostarczyła jej drewna w styczniu i w lutym 2023 roku, jednakże z § 2 ust. 2 łączącej strony umowy numer (...) z dnia 8.12.2022 roku wynikało, że realizacja sprzedaży drewna, o której mowa w ust. 1, miała nastąpić w okresie od 1.01.2023 roku do dnia 30.06.2023 roku. Strona powodowa nie miała zatem obowiązku dostarczyć drewna we wskazywanym przez pozwaną okresie.

Pozwana zarzuciła, że strona powodowa nie poniosła szkody w związku z brakiem odbioru drewna, a w związku z tym winien być wyłączony obowiązek zapłaty kary umownej. Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 11.04.2003 roku w ( sygn. akt III CZP 61/03, OSNC 2004, nr 5, poz. 69) wskazał, że zastrzeżenie kary umownej na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania nie zwalnia dłużnika z obowiązku jej zapłaty w razie wykazania, że wierzyciel nie poniósł szkody. Zatem, w sporze o zasadność zapłaty kary umownej nie ma żadnego znaczenia kwestia występowania szkody po stronie wierzyciela.

Pozwana zgłosiła również zarzut naruszenia art. 5 k.c. Zgodnie z jego treścią, nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.

Zasady współżycia społecznego w rozumieniu art. 5 k.c. są pojęciem pozostającym w nierozłącznym związku z całokształtem okoliczności danej sprawy i w takim całościowym ujęciu wyznaczają podstawy, granice i kierunki jej rozstrzygnięcia w wyjątkowych sytuacjach, które przepis ten ma na względzie. Dlatego dla zastosowania art. 5 k.c. konieczna jest ocena całokształtu szczególnych okoliczności danego wypadku w ścisłym powiązaniu nadużycia prawa z konkretnym stanem faktycznym ( por. postanowienie SN z 21.12.2023 r., I CSK 6102/22, LEX nr 3652030).

Wskazać należy, że Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 12.04.2022 roku ( sygn. akt I PSK 212/21) wskazał, że posłużenie się konstrukcją nadużycia prawa jest z założenia dopuszczalne tylko wyjątkowo i musi mieć szczególne, wyraźne uzasadnienie merytoryczne i formalne, a zwłaszcza usprawiedliwienie we w miarę skonkretyzowanych regułach, głównie o konotacji etycznej, moralnej i obyczajowej. Natomiast w uzasadnieniu wyroku z dnia 29.01.2021 roku ( sygn. akt I CSKP 32/21) Sąd Najwyższy – w oparciu o inne judykaty – wskazał, że zastosowanie w praktyce wzorca staranności polega najpierw na dokonaniu wyboru modelu, ustalającego optymalny w danych warunkach sposób postępowania, odpowiednio skonkretyzowanego i aprobowanego społecznie, a następnie na porównaniu zachowania się dłużnika z takim wzorcem postępowania. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 17.10.2012 roku ( sygn. akt II CSK 646/11) wskazał, że odwołanie się do zasad współżycia społecznego wymaga ich skonkretyzowania.

Sąd orzekający w niniejszej sprawie akceptując powyżej wskazane wypowiedzi Sądu Najwyższego wskazuje, że pozwana nie wykazała na czym polega wykorzystanie przez stronę powodową jej pozycji na rynku, w szczególności nie przywołała w tym zakresie twierdzeń i dowodów na ich potwierdzenie.

Żądanie zapłaty kary umownej jest formą zabezpieczenia wykonania umowy, a właściwie ryzyka gospodarczego, które winno być oceniane i kalkulowane przez strony na etapie zawierania umowy. Skoro obie strony umowy są przedsiębiorcami, to przy zawieraniu umów winni kalkulować ryzyko fluktuacji cen, co jest normlanym elementem prowadzenia działalności gospodarczej.

Postanowienia umowy w zakresie kary umownej są czytelne i klarowne, pozwalające na ocenę jej wysokości.

Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 22.10.2015 roku ( sygn. akt IV CSK 687/14) wskazał, że nie określenie w umowie końcowego terminu naliczania kar umownych ani ich kwoty maksymalnej, prowadzi do obciążenia zobowiązanego tym świadczeniem w nieokreślonym czasie, a więc w istocie tworzy zobowiązanie wieczne, niekończące się. Takie ukształtowanie zobowiązania zapłaty kary umownej, nie spełnia należącego do jego istoty wynikającego z art. 483 § 1 k.c. wymagania określenia sumy pieniężnej podlegającej zapłacie w związku z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania niepieniężnego. Wymóg ten jest spełniony, gdy strony z góry określają wysokość kary umownej, albo gdy w treści umowy wskazują podstawy do definitywnego określenia jej wysokości. Dalej wskazać należy, że Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 3.10.2019 roku ( sygn. akt I CSK 280/18) wskazał, że jeżeli strony nie ustalą w umowie wprost kwoty kary umownej, to powinny wprowadzić taki miernik jej wyliczenia, aby chodziło jedynie o dokonanie w przyszłości (gdy zajdą przesłanki naliczenia tej kary) działania o charakterze wyłącznie arytmetycznym, bez konieczności ustalenia podstawy, od której będzie uzależniona wysokość kary umownej. W przeciwnym razie postanowienie umowne będzie nieważne, jako sprzeczne z art. 483 § 1 k.c. Z kolei w uzasadnieniu wyroku z dnia 20.05.2021 roku ( sygn. akt IV CSKP 58/21) Sąd Najwyższy wskazał, że zastrzeżenie kary umownej za zwłokę w spełnieniu świadczenia niepieniężnego w postaci ułamka (procentu) wartości świadczenia za każdą jednostkę czasu zwłoki, bez jednoczesnego określenia z góry maksymalnej kwoty takiej kary, nie narusza art. 483 § 1 k.c. Końcowo należy przywołać uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 8.12.2021 roku ( sygn. akt III CZP 26/21), w której wskazano, iż dopuszczalne jest zastrzeżenie kary umownej na wypadek niewykonania albo nienależytego wykonania przez wierzyciela czynności, bez której świadczenie dłużnika w umowie o roboty budowlane nie może być spełnione, oraz maksymalna wysokość kary umownej nie musi być wyrażona w kwocie pieniężnej; wystarczy, że można ją oznaczyć na podstawie umowy i w świetle okoliczności sprawy.

Sąd orzekający w niniejszej sprawie akceptuje w pełni powyżej wskazane poglądy judykatury jako zasadne i mające zastosowanie w niniejszej sprawie. A analizy tych wypowiedzi wynika, że nie jest konieczne aby wysokość kary umownej była zawsze wskazana kwotowo, natomiast jej wysokość musi być możliwa do oznaczenia. Wprawdzie wysokość ceny drewna stanowiąca podstawę wyliczenia kary umownej była określana szacunkowo, to jednak wartości te były wskazane w umowie. Skoro rynek sprzedaży drewna charakteryzuje się zmiennością cen drewna, to oczywistym jest, że pochodne od niej mogą ulegać zmianie. Co więcej jednak, umowa zawiera wskazanie górnego limitu kary umownej, co pozwala stronom na ocenę ryzyka już na etapie zawierania umowy. Wysokość kary umownej stanowiła 10% wartości zakontraktowanego drewna (przy uwzględnieniu odchylenia na poziomie 5%), a więc jest to wysokość w żaden sposób nie pozwalając uznać naruszające zasady kontraktowania. Nie był więc zasadny zarzut, że wysokość kary umownej na etapie zawierania umowy nie była znana.

Strona powodowa miała prawo naliczyć karę umowną, więc nie ma mowy, aby po jej stronie doszło do bezpodstawnego wzbogacenia, czy też naruszenia zasad współżycia społecznego, lub by działanie strony powodowej było sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa.

Nie był zasadny zarzut miarkowania kary umownej podniesiony przez pozwaną. Zgodnie z art. 484 § 2 k.c. w sytuacji gdy zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane, dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej; to samo dotyczy wypadku, gdy kara umowna jest rażąco wygórowana. Przepis ten wprowadza ochronę dłużnika ze względu na zasady słuszności. Przy czym miarkowanie kary umownej można zastosować po spełnieniu przesłanki wykonania znacznej części zobowiązania oraz rażącego wygórowania kary umownej. W niniejszej sprawie pozwana powołała się na rażące wygórowanie kary umownej.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że miarkowanie kary nie może doprowadzić do całkowitego uwolnienia się do obowiązku zapłaty kary umownej, gdyż z istoty miarkowania wynika możliwość obniżenia wysokości kary umownej, a nie jej wyzerowanie. Po drugie, zarzut miarkowania musi być powiązany ze wskazaniem do jakiej kwoty ma nastąpić miarkowanie, a więc wskazania kwoty należnej wierzycielowi zdaniem dłużnika z tego powodu. Tymczasem pozwana nie uczyniła zadość temu obowiązkowi. Po trzecie, strony w umowie ograniczyły górny pułap kary umownej, a więc wprowadziły kontraktowe ograniczenie (miarkowanie umowne) jej wysokości do poziomu 10%, a tym samym wyeliminowały jej nadmierność. Po czwarte, sama instytucja kary umownej zakłada jej dolegliwość dla dłużnika. W tej sytuacji konieczność zapłaty 10% wartości nieodebranego zamówienia nie może zostać uznane za sprzeczne z istotą kary umownej. Po piąte, to etapie zawierania umów strony winny kalkulować wysokość przyjętych kar umownych, a nie dopiero na etapie spory sądowego.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji wyroku zasądzając na rzecz strony powodowej kwotę 12.057,88 złotych wraz z odsetkami, na zasadzie art. 535 § 1 k.c. w zw. z art. 483 § 1 i 484 § 1 k.c. w zw. z treścią umowy łączącej strony oraz na podstawie pozostałych powołanych powyżej przepisów O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 359 § 1 k.c. w zw. z art. 481 § 1 w zw. z § 2 w zw. z § 2 ⁴ k.c.

W zakresie rozstrzygnięcia o kosztach procesu wskazać należy, że zgodnie art. 98 § 1 k.p.c. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Po myśli art. 98 § 3 k.p.c. do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony.

Na koszty procesu w kwocie 3.600,00 złotych złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika strony powodowej w osobie radcy prawnego na zasadzie § 2 pkt 5 w zw. z § 15 ust. 1 i 3 r.o.r.p. w stawce minimalnej.

Sąd nakazał – na zasadzie art. 113 ust. 1 u.k.s.c. – pobranie od pozwanego na rzecz strony powodowej Skarbu Państwa – Dyrektora Sądu Rejonowego w Tarnowie kwotę 750,00 złotych tytułem kosztów sądowych, których obowiązku nie miała uiścić strona powodowa.

Sędzia Zbigniew Miczek